Paatje, Pa, pappa, .. bijzonder toch hoe iedere titel voor je vader een andere bijbehorende betekenis, waarde en lading hebben.
De korte laatste fase van Paatje waar dementie eerst zacht, en behoorlijk snel hárd op zijn voordeur bonkte, staat nu vooral vooraan in mijn gedachten. Deze was doordrenkt van verandering, onmacht en verdriet. Pijn, woede en frustratie was vooral zichtbaar en voelbaar. Wat hebben we ons met de hele familie, inclusief Pa zelf, ingezet om vooral het licht te blijven zien in het leven. Dementie is gewoonweg de hel.
Ik wil graag nu op dit laatste moment in het bijzijn van Pa ook iets vertellen over hem, als persoon. Wat hij voor mij vertegenwoordigde en waar hij voor stond. Hij heeft in mijn leven herhaaldelijk het grootste gevoel van puur plezier naar boven gebracht. ‘De kunst van het lachen’.
Met hem kon ik oeverloos rijmen en dichten zonder het hemd te lichten. Met als gevolg dat er geen spaan meer overbleef van de eventuele propere en loebzuivere originele teksten.
In mijn twintiger jaren toen ik in de bloemenkiosk van mama werkte, kwam hij me regelmatig tegen het bijna-sluiten-opruim-uur, onverwachts helpen met tillen en sjouwen. Dat maakte dat het wel eens langer kon duren dan nodig, omdat we dan níet meer konden van het lachen. Om onszélf ook.
Pa en ik hadden samen een zeldzame gave om elkaar op de juiste momenten op te monteren. Daar wil ik ook aan toevoegen dat het tegengestelde gevoel ook bestond. Zo kon hij ook precies op de verkeerde momenten verschijnen. En ‘nee Pa het komt nu even niet uit, of ‘ik vroeg je om dat niet te doen’ werd dikwijls niet geregistreerd. De mate van
liefde kon dus soms in diezelfde mate irritatie oproepen. Ook dat hoorde bij hem, en mag ook benoemd worden.
Pa heeft na zijn 80e levensjaar een aantal flinke medische tegenvallers gekend. Wat een veerkracht heeft hij daar laten zien, ‘het is net een plaag’ zo zeiden we wel eens gekscherend als hij dan weer veel te hard fluitend je voicemail afsloot met de boodschap weer opgeknapt en thuis te zijn. En hoe opgelucht we waren dat hij steeds weer terug was op zijn eigen trouwe stekje op de Lavendelhof.
Wij 4 kinderen hebben stuk voor stuk een eigen rol gehad in het leven van Pa. We konden allemaal vanuit onszelf een deel van hem aanspreken die bijstergoed te bereiken was, en waar hij zo íntens gelukkig mee was. Wat was Pa toch trots op ons.
Na 1 van zijn bijna-dood-schijnbewegingenin 2022 heb ik hem alvast een brief geschreven. Ik zei ‘Pa ik ga je je afscheidsbrief voorlezen bij leven. Dan weet ik tenminste zeker dat wat gezegd moet worden bij je aankomt. Ik lees hier graag een klein fragment uit voor :
Lieve Pa,
Voordat je ertussenuit piept ergens wil ik je nog wat vertellen.
Ik voel me gezegend dat ik van jou zoveel mooie eigenschappen heb meegekregen. In vele opzichten zie ik mezelf helemaal terug in jou. De humor, het gebruik en inzetten van de lenige Nederlandse taal, de liefde voor muziek, het intuïtieve, het moeilijke, het wegkijken of niet uitspreken en tóch weten, het luchtige, de levensvreugde, maar ook het goed verstopte donkerdere stuk, de veerkracht, het verbindende. Al deze
ingredienten ..Ik heb ze stuk voor stuk van jou.
Pa, jij en ik spelen hetzelfde levens-instrument. En dat zal altijd zo blijven. Of je er nu bent of niet. Je zei me dan ; ‘wij zijn op zoek naar het koor’ waar we dan veel te hard om moesten lachen samen.. Inademen en flink hard lachen.
Voor mij ben je er altijd. Ik zoek je vaak genoeg op in mijn hoofd. Op onze gezamenlijke afgesproken plek. Ik vind je daar ook altijd.
Ik wil je ook vertellen dat ik je dankbaar ben voor alles wat je voor me doet, deed en bent. Soms kon ik je wel eens een denkbeeldige knal verkopen met je gedrag, maar die weet en wist je dan ook goed te ontwijken :-).
Enfin. Lieve pa, ik hou zo van jou. Altijd gedaan, blijf ik altijd doen. Jij bent een groot deel van mij, en daar ben ik je zeer dankbaar voor.
Dus áls je de DIKKE DOEIroept, dan weet je dit voor altijd.
Heel veel liefs, Carmen, de Benjamin.
Wat was Pa blij met dit relaas. Regelmatig is hij er vol trots op terug gekomen. En trots was hij, op ons, zijn kinderen. Mijn vader was een echte kunstenaar doordat hij zoveel harten kon raken, door eenvoudigweg zichzelf te zijn.
Pa vertegenwoordigt voor mij ‘verbinding’.Hij heeft in mijn optiek van zijn gezin, tot aan zijn laatste adem, een kunstwerk gemaakt.
Pa en wij vier kinderen zijn zo hecht en trouw aan elkaar. Het was 100% Pa en zijn kinderen als één geheel. En daar ben ik trots op, en daar hou ik zielsveel van. Dank je wel Pa, daarvoor. Dat heb je ons maar mooi meegegeven..
Nu is bijna alles besproken, bijna alles wat gezegd moest worden is gezegd.
Paatje,..de dementie heeft jeweliswaar flink geraakt, maar het heeft ook iets gerepareerd, en dat is dat je een gedragsfilter kwijt was geraakt dat maakte dat ik met de pure vader kon spreken van hart tot hart. Van dochter tot vader, en waar álles gezegd kon worden en waar ook ineens ruimte ontstondvoor boosheid, verweer en uiteindelijk het eerlijke echt hoge woord. Dáár heb ik je gevonden en alles kunnen en mogen zeggen wat ook gezegd moest worden voor je echte laatste vertrek.
Daar lig je dan, de wilskrachtige kin, marmerglad geschoren aan de rand ener groeve. Wat heb je een ruimte gepakt in mijn leven. Gevraagd, gepakt en gekregen. Wat heb ik ongelooflijk veel verdriet dat jij er niet meer bent, al die ruimte is nu leeg en echoot hard en schel.
Je bent zachtjes op huis aangegaan. Ik geef je twee nummers uit onze gezamenlijke muzikale juwelendoos mee, die je onderweg kan luisteren. Eentje is al gedraaid, daar is ook net je bezoek op binnen gedruppeld.
En eentje die we samen altijduit volle borst meezongen, niet mooi maar wel hard, waarvan ik iedere keer weer vind dat dit uitermate jouw persoonlijkheid weerspiegelt in gevoel en tekst. (Carpenters, Top of the world)
Dat ga ik straks met iedereen voor jou hier ook doen.. misschien hoor je t wel.
En Pa, naast het intense geluksgevoel als we samen muziek luisterden heb ik over ‘het algemah’ de levende herinnering aan het ongelooflijk harde lachen. We hebben toch voor een heel leven gelachen…
Jouw Carrempie.